De impact op grondwater

Written By Els Temmerman

Op moment van schrijven, 8 augustus 2022, zitten we in een hittegolf die gepaard gaat met veel nieuwsberichten over de effecten van de droogte. Juli 2022 wordt wereldwijd genoteerd als een van de drie warmste julimaanden ooit, de grote plas in Bourgoyen (Gent) komt zo goed als droog te liggen, meer dan 100 gemeenten in Frankrijk hebben geen drinkwatertoevoer (maar worden met camions wel bevoorraad), … Het belang van water stijgt duidelijk. Dit artikel bespreekt de impact van bemalingen op grondwater en hoe negatieve effecten vermeden kunnen worden.

Effecten van bemalingen

Een bemaling zorgt (lokaal) voor een verlaagd waterniveau. We kunnen dus stellen dat de impact van een bemaling bijna dezelfde is als die van een verlaagde grondwatertafel. Indien er veel bemalingen zijn en deze lang aanhouden met grote debieten, kunnen de volgende effecten hiermee gepaard gaan:

  • Verdroging van de bodem: het grondwater wordt onttrokken en zorgt zo voor het opdrogen van de grond. Hierdoor wordt de wortelzone van planten verandert en dus droger.

  • Aan het oppervlaktewater kan je ook zien wanneer de bodem verdroogt. Vijvers en plassen worden droog getrokken indien het grondwaterniveau te ver daalt. Dit zagen we gebeuren in onder andere de grote plas in Bourgoyen te Gent.

  • Aan de kust moet er extra opgelet worden voor verzilting van de bodem. Door het oppompen van zoet grondwater kan er zeewater de bodem ingetrokken worden. Hierdoor treed verzilting van de bodem op waardoor de bodemvruchtbaarheid afneemt.

  • De vochtigheid in de bodem heeft een impact op de bodemstabiliteit. Door ze te onttrekken kan de grond- en bodemstabiliteit van de omgeving wijzigen.

  • Drinkwater wordt geproduceerd van grondwater. Indien de grondwaterspiegel te laag komt te staan, kan de drinkwaterproductie in gevaar komen. Ten tijde van dit artikel was dit het geval in Frankrijk omwille van de lang aanhoudende droogte.

Credits: www.kennis.dyka.be

Credits: VRT NWS

Credits: Jill Peeters - Twitter

Drinkwaterbevoorrading van Brussel - Credits: Vivaqua

Deze effecten treden op in heel extreme gevallen. Regionale en lokale overheden houden het bemalen en de grondwaterstanden nauwgezet in het oog, met name tijdens hittegolven. Indien nodig, wordt een verbod op het oppompen van grondwater ingevoerd en/of op het oppompen van oppervlaktewater.

 

Droogte door bemaling vermijden

Om deze effecten te vermijden en tegen te gaan wordt bij een bemaling met 4 stappen gewerkt:

Cascade keuze bemaling - Credits: VMM

1| BEPERKEN

  • De duur van de bemaling beperken

  • Gebruiken van peilgestuurde bemalingen waarbij het niveau van de grondwaterstand steeds op een bepaalde diepte gehouden wordt. Er wordt zo min mogelijk water onttrokken uit de bodem zonder dat het de werken verstoort.

  • Plaatsen van een retourbemaling waarbij het opgepompte water op een afstand terug de bodem wordt ingestuwd. Voor meer informatie kan je dit artikel lezen.

 

Retourbemaling - Credits: kennis.hunzeenaas.nl

Dit zijn de belangrijkste manieren om de grondwaterstanden te beschermen tijdens een bemaling. Het beperken van de duur en peilgestuurde bemalingen zorgen ervoor dat er minder water wordt opgepompt. Een retourbemaling zorgt dat een (groot) deel of zelfs al het opgepompte water weer in de bodem komt.

2| HERGEBRUIK = OPENSOURCE.BRUSSELS

Indien grondwater toch opgepompt wordt, is hergebruik zeker interessant en gewenst. Het relatief propere water wordt alsnog gebruikt vooraleer het geloosd wordt en vermijdt overbelasting van het zuiveringsstation (zie 4. Lozen op riool).

Opensource.Brussels werkt samen met verschillende werven en openbare diensten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest om het opgepompte grondwater te hergebruiken. Het water kan gebruikt worden voor de openbare netheid en onderhoud van groene openbare ruimtes.

3| LOZEN OP OPPERVLAKTEWATER

In Brussel is één van de grote spelers in oppervlaktewater het kanaal. Deze blauwe ader heeft behalve haar functie als transportweg ook een functie als stormbekken. Bij hevige onweer kan zij het teveel aan water opvangen en omliggende wijken helpen behoeden van overstromingen. Dit maakt van haar ook een duurzame oplossing om grondwater te lozen.

Credits: Perspective.brussels

4| LOZEN OP RIOOL

Dit is de laatste keuze door haar nadelig effect op de werking van het rioolstelsel:

  • Door de grotere toestroom van relatief proper water (regenwater hoort hier ook bij) wordt het afvalwater verdunt. De zuiveringsstations werken met bacterieën die het meest efficiënt zijn in sterk vervuilt afvalwater. De toevoeging van proper water maakt de werking van de zuiveringsstations minder optimaal.

  • Deze grotere toestroom van water zorgt er ook voor dat overstorting van het rioolstelsel vaker voor komt. Met andere worden wordt het uitgedunde afvalwater uit het rioolstelsel op het kanaal en de Zenne gestort. Hierdoor daalt de waterkwaliteit van deze twee oppervlaktewaters van Brussel. Hierover kan je meer informatie vinden bij vzw Canal it Up die zich inzetten om de waterkwaliteit van beide oppervlaktewaters te verbeteren.

 

Waterzuiveringsstation Brussel-Noord - Credits: Canal.brussels

Rioolwater komt uit in het kanaal van Brussel - Credits: Canal it up

Els Temmerman
Next

L’impact sur l’eau souterraine